Suy thận – bệnh nguy hiểm gây tử vong

Những chức năng như lọc máu, bài tiết chất thải và điều chỉnh của thận sẽ suy giảm nếu thận yếu, dần dần trở thành suy thận. Người bị suy thận nếu không sớm có biện pháp can thiệp sẽ phải đối mặt với hàng loạt biến chứng nguy hiểm, trong đó có tử vong.

Thận nằm ở vị trí nào?

Thận gồm 2 quả nằm sau lưng, hai bên cột sống, ngay phía trên eo và đảm nhận một số chức năng để duy trì sự sống. Chức năng lọc máu của thận được thực hiện bằng cách loại bỏ chất thải và nước dư thừa, duy trì cân bằng muối và chất điện giải trong máu, điều chỉnh huyết áp.

Suy thận là gì?

Tình trạng suy giảm chức năng của thận được gọi là suy thận hay tổn thương thận. Suy thận do nhiều nguyên nhân và bệnh lý khác nhau gây nên.

Người ta thường chia thành 2 nhóm bệnh theo thời gian mắc bệnh là suy thận cấp (tổn thương thận cấp) và suy thận mạn (bệnh thận mạn).

Suy thận ảnh hưởng lớn tới sức khỏe người bệnh

Suy thận có chữa được không?

Suy thận cấp diễn ra trong vòng vài ngày và sau khi được điều trị thích hợp trong một vài tuần có thể phục hồi hoàn toàn hoặc một phần chức năng thận.

Ngược lại, người mắc suy thận mạn sẽ phải trải qua quá trình tiến triển không phục hồi chức năng thận. Trong suy thận mạn, các phương pháp điều trị chỉ nhằm làm chậm diễn biến của bệnh và ngăn ngừa biến chứng.

Người bệnh bị suy thận nặng khi chức năng thận giảm đến 90% và cần được điều trị thay thế thận bằng chạy thận nhân tạo, thẩm phân phúc mạc hoặc ghép thận.

Đa phần các loại bệnh thận sẽ làm tổn thương các nephron (một đơn vị cấu trúc của thận) khiến thận không thể loại bỏ chất thải ra khỏi cơ thể.

Thận cuối cùng có thể ngừng hoạt động hoàn toàn nếu không chữa trị, mất chức năng thận rất nghiêm trọng và có khả năng gây tử vong.

Biến chứng có thể xảy ra bao gồm:

• Giữ nước, có thể dẫn đến phù ở tay và chân, tăng huyết áp, phù phổi cấp
• Tăng kali máu, có thể đe dọa tính mạng
• Bệnh tim mạch
• Xương yếu và tăng nguy cơ gãy xương
• Thiếu máu
• Giảm ham muốn tình dục hoặc bất lực
• Tổn thương hệ thần kinh trung ương, có thể gây ra khó tập trung, thay đổi tính cách hoặc co giật
• Giảm phản ứng miễn dịch, khiến cơ thể dễ bị nhiễm trùng hơn

Nguyên nhân gây suy thận

Nguyên nhân suy thận cấp

Có ba cơ chế chính dẫn đến suy thận cấp:

• Thiếu lưu lượng máu đến thận
• Những bệnh lý tại thận gây ra
• Tắc nghẽn nước tiểu ra khỏi thận
• Những nguyên nhân thường gặp bao gồm:
• Mất máu do chấn thương
• Mất nước
• Tổn thương thận từ nhiễm trùng huyết
• Phì đại tuyến tiền liệt
• Tổn thương thận do một số loại thuốc hoặc chất độc
• Biến chứng trong thai kỳ, như sản giật và tiền sản giật hoặc liên quan đến hội chứng HELLP

Nguyên nhân gây suy thận mạn

• Bệnh đái tháo đường, tăng huyết áp
• Viêm cầu thận
• Viêm ống thận mô kẽ
• Bệnh thận đa nang
• Tắc nghẽn kéo dài đường tiết niệu, có thể do phì đại tuyến tiền liệt, sỏi thận và một số bệnh ung thư
• Trào ngược bàng quang niệu quản gây ra tình trạng nước tiểu trào ngược lên thận
• Viêm đài bể thận tái phát nhiều lần

Suy thận xuất phát từ nhiều nguyên nhân và bệnh lý khác nhau

Triệu chứng của bệnh suy thận

Suy thận có triệu chứng phát triển theo thời gian nếu tổn thương thận tiến triển chậm và thường không đặc hiệu. Ở giai đoạn đầu, bệnh thường không có triệu chứng vì thận có khả năng bù trừ rất tốt, khi xuất hiện triệu chứng thì bệnh đã ở giai đoạn trễ.

Các dấu hiệu và triệu chứng có thể bao gồm:

• Buồn nôn, nôn
• Chán ăn
• Mệt mỏi, ớn lạnh
• Rối loạn giấc ngủ

Thay đổi khi đi tiểu: ban đêm đi tiểu nhiều hơn, nước tiểu có bọt, lượng nước tiểu nhiều hơn hoặc ít hơn bình thường, màu của nước tiểu nhạt hơn hay đậm hơn bình thường, nước tiểu có máu, cảm thấy căng tức hay đi tiểu khó khăn, …

• Giảm sút tinh thần, hoa mắt, chóng mặt
• Co giật cơ bắp và chuột rút
• Nấc
• Phù chân, tay, mặt, cổ
• Ngứa dai dẳng
• Đau ngực (nếu có tràn dịch màng tim)
• Khó thở (nếu có phù phổi)
• Tăng huyết áp khó kiểm soát
• Hơi thở có mùi hôi
• Đau hông lưng

Suy thận gặp phải ở những đối tượng nào?

Đa số suy thận cấp đều đi kèm với các bệnh lý khác xuất hiện trước đó.

Nguy cơ suy thận cấp sẽ tăng lên nếu xuất hiện các yếu tố sau:

• Tình trạng bệnh cần nhập viện, đặc biệt là đối với tình trạng nghiêm trọng đòi hỏi phải chăm sóc đặc biệt
• Tuổi cao
• Bệnh động mạch ngoại vi làm tắc nghẽn mạch máu ở tay chân
• Bệnh đái tháo đường
• Bệnh tăng huyết áp
• Bệnh suy tim
• Bệnh thận khác
• Bệnh gan

Nguy cơ suy thận mạn sẽ tăng lên nếu xuất hiện các yếu tố bao gồm:

• Bệnh đái tháo đường
• Bệnh huyết áp tăng
• Bệnh tim
• Hút thuốc lá
• Béo phì
• Có nồng độ cholesterol trong máu cao
• Chủng tộc: là người Mỹ gốc Phi, người Mỹ bản xứ hoặc người Mỹ gốc Á
• Tiền sử gia đình mắc bệnh thận
• Từ 65 tuổi trở lên

Đa số suy thận cấp đều đi kèm với các bệnh lý khác xuất hiện trước đó

Phương pháp phòng ngừa bệnh suy thận

Để phòng ngừa bệnh suy thận hãy áp dụng những phương pháp sau:

Thay đổi lối sống

• Giữ huyết áp đúng chỉ định bác sĩ đặt ra. Đối với hầu hết mọi người, mục tiêu huyết áp thường là dưới 140/90 mm Hg
• Kiểm soát nồng độ đường và cholesterol trong máu
• Tập thể dục hằng ngày, duy trì cân nặng lý tưởng
• Không hút thuốc lá

Thay đổi chế độ ăn uống

• Uống đủ 1,5 – 2 lít nước trong một ngày, uống nhiều hơn trong những ngày nóng hoặc vận động ra nhiều mồ hôi
• Thực hiện chế độ ăn giảm muối, giảm đạm, giảm dầu mỡ

Chẩn đoán suy thận bằng biện pháp nào?

Kiểm tra huyết áp

Xét nghiệm kiểm tra chức năng thận:

• Xét nghiệm máu kiểm tra độ lọc cầu thận (GFR)
• Xét nghiệm nước tiểu để kiểm tra nồng độ albumin trong nước tiểu.

Siêu âm bụng để đánh giá cấu trúc và kích thước thận.

Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác: tùy trường hợp, theo chỉ định của bác sĩ.

Sinh thiết thận để tìm nguyên nhân gây ra bệnh thận.

Điều trị bệnh suy thận

Người suy thận cần tuân thủ chế độ ăn uống riêng: đủ năng lượng và dinh dưỡng nhưng giảm đạm, muối.

Điều trị nguyên nhân gây bệnh:

Tùy thuộc vào nguyên nhân có thể điều trị được một số loại suy thận. Thế nhưng, tổn thương thận sẽ tiếp tục xấu đi ngay cả khi những nguyên nhân gây suy thận đã được kiểm soát tốt.

Thông thường, không có thuốc chữa khỏi hoàn toàn suy thận mạn. Phương pháp điều trị chủ yếu là kiểm soát dấu hiệu và triệu chứng, giảm các biến chứng và làm bệnh tiến triển chậm lại.

Suy thận giai đoạn cuối (khi chức năng thận giảm xuống còn dưới 50%) được điều trị bằng cách:

• Thẩm phân phúc mạc
• Chạy thận nhân tạo
• Ghép thận, người bệnh cần uống thuốc suốt đời để giúp cơ thể thích nghi với thận đã được ghép.